Er zijn veel mogelijkheden wanneer het gaat om het ontwerpen van een daktuin. De beperkende factor is vooral het gebouw waarop de daktuin gerealiseerd wordt. Voordat een ontwerp van een daktuin kan worden gemaakt, zijn de volgende aspecten dan ook essentieel:

• Functie van het dak: moet er water tijdelijk of permanent opgevangen worden? Heeft het dak een recreatieve- of verblijfsfunctie?
• Draagkracht: de (dak-)constructie dient voldoende draagkracht te hebben om een daktuin te kunnen dragen.
• Dakbedekkingsconstructie: de isolatielaag en dakbedekkingsbaan dienen geschikt te zijn voor het toepassen van een daktuin. Denk aan de mate van drukvastheid en wortelwerende eigenschappen.
• Bouwfysica en overige eigenschappen: licht, warmte, vocht en geluid kunnen het ontwerp van een dakbegroeiingsysteem beïnvloeden. Is er voldoende zonlicht aanwezig om planten te laten groeien en het dakbegroeiingspakket op te laten drogen? Is er voldoende afschot in de onderconstructie aanwezig? Zijn er voldoende hemelwaterafvoeren op de juiste plek gesitueerd om overtollig hemelwater snel af te kunnen voeren?
• Bestaande bouw: wat is de huidige situatie/toestand van het gebouw? Is er voldoende opstandhoogte aanwezig bij dakranden, opgaand gevelwerk en dakdoorvoeren? Hoe is de toestand van de huidige dakbedekking? Mogelijk dient deze uit voorzorg vervangen te worden.

Wanneer bovenstaande punten in kaart zijn gebracht en duidelijk is wat de gebruiksfunctie van het dak wordt, kan hierbij een geschikt dakbegroeiingsysteem geselecteerd worden. Denk bijvoorbeeld aan:

• het verkrijgen van een betere (geluid-)isolatie: daktuin of dakpark met dikke substraatlagen
• het vergroten van de biodiversiteit in een stedelijke omgeving: bloemrijke natuurdaken
• tijdelijk of permanent bergen van regenwater: retentiedaken met een hoog waterbergend vermogen
• het creëren van verblijfsruimten: daktuin, dakmoestuin, dakpark of dakterras
• het opwekken van duurzame energie: solargroendaken waarbij een combinatie van PV-panelen en dakbegroeiing wordt toegepast. Door de dakbegroeiing wordt de temperatuur getemperd en de rendement van de panelen verhoogd.

Nadat de keuze voor een geschikt dakbegroeiingsysteem is gemaakt, kan het ontwerp voor de daktuin gemaakt worden. Bij daken met een beperkte capaciteit van de bouwkundige aspecten is het ontwerp vooral technisch, omdat door het beperkte gewicht er niet veel mogelijk is op het dak.

Bij daken met voldoende capaciteit kan bijvoorbeeld een verblijfsdak gerealiseerd worden en is er meer mogelijk. Bij dergelijke systemen kan er meer gewicht op het dak en is de substraat laag hoger. Dan zijn de mogelijkheden bijna gelijk aan de aanleg van een tuin in de volle grond. En zijn de mogelijkheden met meubilair, beplanting en bestrating groter. Dan kan de ontwerper zijn creativiteit kwijt in het maken van een goed ontwerp. In het ontwerp wordt rekening gehouden met het volgende:

• Gewenste invulling: Hoe wordt het dak ingericht? Denk aan bestrating, vlonders, gazon, plantenbakken, overkapping, waterpartijen en bomen.
• Doelgroep: Een daktuin voor een particulier wordt anders gebruikt dan een daktuin bij een bedrijf. Belangrijke vraag: wie gebruikt het dak en met welk doel?
• Mogelijkheden beplanting: De keuze voor de beplanting is onder andere afhankelijk van de diepte van het substraat: hoe dieper de substraatlaag, hoe groter de planten.